Archidiecezjalne Sanktuarium Pasyjno-Maryjne
Kalwaryjskiej Matki Zawierzenia na Kalwarii w Praszce



Kalwaryjskie sanktuarium w Praszce

Ks. Stanisław Gasiński

Praszka to dziesięciotysięczne miasteczko leżące nad górną Prosną, na skraju Małopolski, Śląska i Wielkopolski oraz na pograniczu archidiecezji częstochowskiej, diecezji kaliskiej i opolskiej, a także na styku trzech metropolii: częstochowskiej, katowickiej i poznańskiej. Znajduje się ta miejscowość w północno-zachodniej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowsko-Wieluńskiej. Obszar należy do archidiecezji częstochowskiej. Dokumenty historyczne podają, że król Władysław Jagiełło dał przywilej powstania miasta Praszka w 1392 r. W XV w. była już ona znaczącą osadą górniczą, bo w jej okolicy odkryto różne gatunki rud żelaza. Dzięki rozwijającemu się przemysłowi miasto się rozwijało. Zbudowano tam kościół drewniany, który przetrwał do XVIII w., a następnie etapami wznoszono przez półwiecze nową, murowaną świątynię.

W 1988 r. w Praszce, na „Makowym Wzgórzu” powstała druga parafia, obejmująca wschodnią część tego miasta, wybudowana dla potrzeb rozwijającego się intensywnie w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. przedsiębiorstwa państwowego Polmo – Praszka (obecnie Visteon Poland S.A.) Pierwszym proboszczem i organizatorem parafii na „Makowym Wzgórzu” został ks. kanonik Stanisław Gasiński, pochodzący z archidiecezji krakowskiej. W czasie jego duszpasterzowania powstały w tej miejscowości dwa kościoły: sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Kalwaryjskiej i kościół św. Rodziny, a na rozległym stoku „Makowego Wzgórza” zbudowano „Golgotę” i kaplice, które stanowią zaczątek tzw. Praszkowskiej Kalwarii. Wszystkie obiekty sakralne wznoszono staraniem proboszcza – ks. Stanisława Gasińskiego, dzięki ofiarności jego przyjaciół w kraju i za granicą oraz miejscowych parafian.
W 2002 r. minęło czterysta lat od powstania najsłynniejszego sanktuarium pasyjnego w Polsce – Kalwarii Zebrzydowskiej. Biorąc pod uwagę tę duchową spuściznę, z której obecnie czerpiemy i którą żyjemy, po czterystu latach istnienia centrum religijnego w Kalwarii Zebrzydowskiej pragniemy na terenie archidiecezji częstochowskiej, w Praszce, na „Makowym Wzgórzu” zbudować pomnik tej pierwszej polskiej Jerozolimy. Szczególnym motywem naszego działania jest fakt, iż 19 VIII 2002 r. Ojciec Święty Jan Paweł II, w czasie swojej apostolskiej pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej, dokonał poświęcenia w tamtejszej bazylice wiernej kopii cudownego wizerunku Matki Bożej Kalwaryjskiej dla kościoła Najświętszej Maryi Panny Kalwaryjskiej w Praszce. Ojciec Święty powiedział wówczas: „Niech Matka Boża Kalwaryjska króluje także w Praszce. Módlcie się tam za mnie”.
Kolejnym szczególnym faktem, stanowiącym realizację papieskiego testamentu, była uroczystość konsekracji kościoła Najświętszej Maryi Panny Kalwaryjskiej na „Makowym Wzgórzu” 15 IX 2002 r. przez ks. abpa Stanisława Nowaka, metropolitę częstochowskiego z udziałem zakonników bernardyńskich z Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowa na czele z ojcem prowincjałem Romualdem Koślą. Kościół ten został ogłoszony sanktuarium maryjnym dekretem wyżej wymienionego hierarchy 11 X 2002 r. W dokumencie tym czytamy między innymi: „Odpowiadając na życzenie Ojca Świętego Jana Pawła II wypowiedziane w Kalwarii Zebrzydowskiej dnia 19 VIII 2002 r.: «Niech Matka Boża Kalwaryjska króluje także w Praszce. Módlcie się tam za mnie». Uwzględniając fakt przybywania do kościoła Najświętszej Maryi Panny w Praszce pielgrzymek nie tylko z terenu archidiecezji częstochowskiej, ale i wiernych z sąsiadującej diecezji opolskiej, działając na podstawie kanonu 1230 i następnych Kodeksu Prawa Kanonicznego, ogłaszam wymieniony kościół Najświętszej Maryi Panny Kalwaryjskiej w Praszce Sanktuarium Maryjnym”.
Cudowny wizerunek Matki Bożej Kalwaryjskiej znajduje się w prezbiterium sanktuarium. Obraz ten został wykonany przez kilka artystycznych pracowni pod kierunkiem znanego krakowskiego artysty malarza Jerzego Kumali. Dzieło to, jak i całe prezbiterium, stanowi fundację ks. Stanisława Gasińskiego. W miejscu tym, w marmurowej niszy, są umieszczone relikwie Świętego Krzyża – dar oo. bernardynów z Kalwarii Zebrzydowskiej.
Boczny ołtarz sanktuarium na „Makowym Wzgórzu” poświęcony jest męczennikom II wojny światowej pochodzącym z ziemi wieluńskiej. 13 VI 1999 r. do chwały ołtarzy Ojciec Święty Jan Paweł II wyniósł grono stu ośmiu heroicznych świadków wiary, naszych rodaków, którzy ponieśli śmierć męczeńską z rąk oprawców hitlerowskich. Wśród tych osób znajdują się kapłani pracujący przed II wojną światową na ziemi wieluńskiej: ks. Ludwik Roch Gietyngier, proboszcz parafii św. Tekli w Raczynie oraz ks. Maksymilian, proboszcz parafii św. Rocha w Konopnicy. Natomiast s. Maria Kanuta – Józefa Chrobot, nazaretanka, urodzona w Raczynie, została zabita przez Niemców w Nowogródku, wspólnie z dziesięcioma innymi siostrami. Przywołując na pamięć owych męczenników związanych z ziemią wieluńską, jawi się też postać patronki Europy św. Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein), karmelitanki, zamordowanej w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Według miejscowych przekazów była ona związana z pobliskim Lublińcem oraz z Praszką. Wszyscy ci Błogosławieni odbierają cześć w kościele sanktuaryjnym. Nastawa ołtarza bocznego, poświeconego wspomnianym Męczennikom, jak i głównego, została wykonana z drewna dębowego przez górali, natomiast obrazy Jezusa i wspomnianych czterech Męczenników II wojny światowej namalował artysta malarz Jerzy Kumala z Krakowa. Jest to również fundacja ks. Stanisława Gasińskiego.
W praszkowskim sanktuarium znajduje się też odrębna kaplica Zmartwychwstania Pańskiego z ołtarzem Chrystusa Zmartwychwstałego. Został on wykonany przez artystę rzeźbiarza Krzysztofa Toczyńskiego z Lublina. Wyrzeźbił on także w drewnie stacje Drogi Krzyżowej w kościele sanktuaryjnym. Kaplica Zmartwychwstania Pańskiego nawiązuje do Ewangelii św. Jana 19.25, w której jest mowa o tym, że Matka Boża bolejąca stała pod krzyżem swojego Syna wiernie i do końca. Mimo bolesnych doświadczeń nie wątpiła, wierzyła i ufała bezgranicznie Jezusowi. Ta ufność Maryi została nagrodzona tym, że, jak głosi tradycja – Chrystus Zmartwychwstały ukazał się Jej pierwszej. Kaplica ta jest ufundowana także przez ks. Stanisława Gasińskiego.
Obok sanktuarium znajduje się kaplica Narodzenia Matki Bożej – Dom św. Anny. Została ona wybudowana i usytuowana w miejscu, gdzie przez cztery miesiące w 1988 r., od momentu erygowania parafii św. Rodziny w Praszce, sprawowana była Eucharystia. Kaplicę tę poświęcił 13 V 1955 r. ks. abp Stanisław Nowak. Tradycja chrześcijańska przekazuje (Protoewangelia Jakuba), że dom narodzin Maryi znajdował się w pobliżu świątyni jerozolimskiej, przy sadzawce Owczej, zwanej po hebrajsku Betesda. Przy sanktuarium kalwaryjskim usytuowana jest w związku z tym owa Betesda – inaczej zwana kaplicą aniołka, a w środku niej studnia, której źródło znajduje się trzynaście metrów pod ziemią. Wierni kojarzą to z trzynastym dniem miesiąca, kiedy to od lat odprawiane są na “Makowym Wzgórzu” uroczyste nabożeństwa fatimskie z udziałem licznie zgromadzonych wiernych z różnych parafii. Kaplica aniołka, zwana zamiennie Betesdą, nawiązuje do wydarzenia ewangelicznego zawartego w Ewangelii św. Jana 5.1-8. Poświęcił ją 13 V 2003 r. ks. abp Stanisław Nowak, któremu wspólnota parafialna jest wdzięczna za wielką życzliwość i troskę apostolską o powstanie i rozwój tego nowego miejsca kultu religijnego w diecezji częstochowskiej.
Sanktuarium kalwaryjskie na „Makowym Wzgórzu” w Praszce mieści się przy alei Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego 24, wielkiego Prymasa Tysiąclecia i czciciela Maryi. Jego popiersie umieszczono na cokole usytuowanym na początku wspomnianej alei. Przy niej również, przed kościołem św. Rodziny, znajduje się też wielki metalowy krzyż,  rozmiarami dorównujący temu na Giewoncie. Architektonicznie nawiązując on do tatrzańskiego prawzoru, ale i współbrzmi z architekturą kościoła sanktuaryjnego, kalwaryjskiego i św. Rodziny. Krzyż ten ofiarowany jest zgodnie z sentencją „Zbawicielowi Świata – Chrystusowi Miłosiernemu i Jego Matce Miłosierdzia, Najświętszej Maryi Pannie Kalwaryjskiej ku uczczeniu 400-lecia istnienia Kalwarii Zebrzydowskiej – pierwszej polskiej Jerozolimy”.
Ukoronowaniem działań duszpasterskich w parafii oraz prac związanych z budową kaplic kalwaryjskich była podniosła uroczystość religijna – oficjalne erygowanie i poświęcenie Kalwarii pod przewodnictwem arcybiskupa metropolity częstochowskiego – ks. abpa Stanisława Nowaka, który wystosował z tej okazji list do wiernych regionu wieluńskiego. Uroczystości rozpoczęły się 13 IX 2004 r. o godz. 17.00 nowenną do Matki Bożej Kalwaryjskiej i poświęceniem ołtarza oraz figurki Narodzenia NMP w kaplicy upamiętniającej Dom św. Anny – miejsce Narodzenia Maryi. Później przy krzyżu symbolizującym kaplicę św. Rafała, Ksiądz Arcybiskup dokonał uroczystego aktu erygowania Kalwarii i Dróżek Pana Jezusa oraz nadał temu miejscu odpusty. Następnie ks. abp Stanisław Nowak osobiście poświęcił i okadził wszystkie stacje kalwaryjskie oraz przewodniczył pierwszemu w dziejach tego miejsca nabożeństwu dróżkowemu a także wygłosił rozważania przy każdej stacji.
Po zakończeniu nabożeństwa Ksiądz Arcybiskup odprawił koncelebrowaną Mszę św. oraz wygłosił homilię w kościele św. Rodziny. W homilii podkreślał związki Kalwarii Praszkowskiej z macierzystą Kalwarią Zebrzydowską nazywając ją „córeczką Kalwarii”. We wspomnianych uroczystościach wzięły udział władze miasta, duchowieństwo diecezjalne, przedstawiciele sanktuarium kalwaryjskiego, siostry zakonne, klerycy z WSD z Częstochowy, pielgrzymi i kapłani z sąsiednich diecezji oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Praszki i miejscowi parafianie. Działalność społeczną i religijną ks. Gasińskiego doceniły także ostatnio władze świeckie. 27 X 2004 r. został on odznaczony przez marszałka województwa opolskiego za zasługi dla województwa.
Dróżki Pana Jezusa w Kalwarii w Praszce liczą 37 stacji i składają się na nie: Droga z Uczniami do Ogrojca (stacje 1-5), Droga Pojmania (stacje 6-9), Droga Sądów (stacje 9-17), Droga Krzyżowa (stacje 17-31), Droga Zmartwychwstania (stacje 31-36). Obok wymienionych już wcześniej obiektów towarzyszących, na terenie Kalwarii Praszkowskiej znajdują się jeszcze: Kaplica Misyjna Najświętszego Serca Pana Jezusa, Brama Ośmiu Błogosławieństw, Krzyż Trudnych Dni Praszki, Cokół Fatimski, Krzyż Trzeciego Tysiąclecia Wiary, Krzyż Pamięci Zmarłych w Obronie Ojczyzny i Kościoła. Wspomniane obiekty, jak i kaplice dróżkowe, są wznoszone sukcesywnie dzięki wspólnemu wysiłkowi inicjatora powstania Kalwarii – ks. Stanisława Gasińskiego, jego rodziny oraz przyjaciół i parafian.
Przy parafii i sanktuarium Matki Bożej Kalwaryjskiej działa, założona przez Księdza Proboszcza, Fundacja „Familia Chistiana”, która znacząco przyczyniła się do powstania parafii i pomocy ludziom znajdującym się w skrajnej biedzie. Szczególnie prężnie działała ona w latach wyjątkowego kryzysu naszego miasta, wynikającego z transformacji ustrojowej lat dziewięćdziesiątych XX w. Praszkowska parafia utrzymuje kontakty partnerskie z parafiami Pollau w Austrii i Mutterstadt w Niemczech. Na „Makowym Wzgórzu” istnieją również inne grupy apostolskie, które stanowią niezwykle ważną pomoc w duszpasterskich działaniach. Warto też podkreślić, iż w sanktuarium w każdą środę odbywają się kilkugodzinne modlitewne czuwania przed wystawionym Najświętszym Sakramentem kończące się nowenną kalwaryjską i Mszą św. połączoną z nieszporami oraz Apelem Maryjnym. Podobnie jest każdego szesnastego dnia miesiąca, kiedy to szczególnie modlimy się w intencji Ojca Świętego Jana Pawła II, który podkreśla, że „Matka Boża Kalwaryjska wychowywała jego serce od najmłodszych lat”. Modlitwy te bardzo znacząco ożywiły życie religijne nie tylko parafii, ale też i wielu wiernych z sąsiednich wspólnot parafialnych, za co jesteśmy niezwykle wdzięczni Bogu Miłosiernemu i Jego Najświętszej Matce Kalwaryjskiej. Wielu wiernych przeżywa tu szczególne doświadczenia duchowe, którymi dzielą się tym z innymi twierdząc, że Matka Boża oczekuje ich na „Makowym Wzgórzu” i że w Jej małym sanktuarium w Praszce, czują obecność Niepokalanej.

Pragnę złożyć bardzo osobiste świadectwo z mojego życia. Przed urodzeniem moje życie było poważnie zagrożone. W wieku dziecięcym zmarły moje dwie siostry: Maria i Teresa. Dlatego rodzice, kiedy byłem jeszcze pod sercem mamy w 1959 r., ofiarowali mnie Matce Bożej Kalwaryjskiej w Jej cudownej kaplicy, gdzie uzdrawia, króluje i pociesza. Szczęśliwie się urodziłem, a ze zdrowiem nie mam dotychczas większych kłopotów. Od najmłodszych lat uczestniczyłem w uroczystościach kalwaryjskich, marzyłem nawet o tym, że zostanę zakonnikiem, członkiem prowincji bernardyńskiej. Bóg jednak chciał inaczej. Zostałem kapłanem maryjnej archidiecezji częstochowskiej. Przez pierwsze cztery lata kapłaństwa budowałem Dom Samotnej Matki i Dziecka w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w Żarkach Mieście. Następnie ks. abp Stanisław Nowak, metropolita częstochowski, zlecił mi opiekę duszpasterską nad pięciotysięczną parafią na nowym osiedlu w Praszce.

ks. Stanisław Gasiński,
Kalwaria Zebrzydowska, 4 VI 2003 r.


Tu naprawdę można się wymodlić. Ogromnie się cieszę, że takie miejsce powstaje w naszej archidiecezji i tak intensywnie się rozwija, prawdziwie święte, cząstka nieba na ziemi. Dla człowieka, który się współcześnie gubi, warto, żeby były takie miejsca szczególnie święte. Niech Was Matka Boska osłania, niech Was Matka Boska tu przyprowadza.

abp Stanisław Nowak,
Praszka, 13 V 2002 r.

PIELGRZYM KALWARYJSKI, nr 22/2004



PARAFIA KATOLICKA
Świętej Rodziny:
Jezusa, Maryi i Józefa

ARCHIDIECEZJALNE SANKTUARIUM
PASYJNO-MARYJNE
Kalwaryjskiej Matki Zawierzenia
na Kalwarii w Praszce

Aleja Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 24
46-320 Praszka
– Archidiecezja Częstochowska –

Krakowski Bank Spółdzielczy O/Praszka
35 8591 0007 0390 0930 1948 0001


tel. (34) 359-08-69

Proboszcz i Kustosz: ks. prał. dr Stanisław Gasiński